Ο ΙΔΡΥΤΗΣ Κ. ΒΑΜΒΑΚΑΣ
Ο Κωνσταντίνος Ι. Βαμβακάς γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, με καταγωγή από την Κοζάνη και την Αδριανούπολη. Ήταν μαθητής στο Πειραματικό σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και αποφοίτησε με άριστα από τη Βαρβάκειο Πρότυπο Σχολή Αθηνών. Σπούδασε Χημεία στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και είναι διδάκτωρ των Φυσικών Επιστημών του ίδιου Πανεπιστημίου.
To 1962 ίδρυσε την εταιρεία «Αναλυτικές Συσκευές Α.Ε.» , που αναλαμβάνει την προμήθεια, επιστημονική και τεχνική υποστήριξη επιστημονικών οργάνων.
Έχει ασχοληθεί επί δεκαετίες με την Φιλοσοφία και είναι συγγραφέας των παρακάτω βιβλίων. Είναι Ιδρυτικό Μέλος του Συνδέσμου Φίλων Χρήστου Μαλεβίτση. E–mail επικοινωνίας: kvamvaca@analytical.gr
ΣΥΓΓΡΑΦΙΚΟ ΕΡΓΟ
1. Προσωκρατικοί: oι θεμελιωτές της δυτικής σκέψης
Διαχρονικός παραλληλισμός μεταξύ προσωκρατικού στοχασμού φιλοσοφίας και φυσικής επιστήμης
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης 2012 (1η έκδοση 2001)
ISBN 9789605241308
Σύνοψη:
Δύο είναι οι κύριοι στόχοι τούτου του βιβλίου: Πρώτον, να καταστήσει τον σημερινό, σκεπτόμενο άνθρωπο κοινωνό της θεμελίωσης και ανέλιξης του ευρωπαϊκού στοχασμού, καθώς συμβαίνει η προσωκρατική σκέψη -καίτοι θεωρείται ως μια πραγματική επανάσταση του πνεύματος- να παραμένει άγνωστη στο ευρύτερο κοινό. Δεύτερον, να φωτίσει, ίσως για πρώτη φορά, εντονότερα και την επιστημονική διάσταση του έργου τους και να καταδείξει τη διαχρονική αξία του.
Παρακολουθώντας την συγκλονιστική ανέλιξη του προσωκρατικού στοχασμού, ο αναγνώστης θα γνωρίσει τα θεμελιώδη ερωτήματα που θέτει και τις πρωταρχικές απαντήσεις που δίδει, μέσω ενός μοναδικού συνδυασμού ορθού λόγου, ενόρασης και παρατήρησης.
Οι Προσωκρατικοί είναι αυτοί που πρώτοι: ερμηνεύουν το σύμπαν ορθολογικά, καθιστώντας συγχρόνως τον άνθρωπο σε ελεύθερο και αποκλειστικά υπεύθυνο για τις πράξεις του, αναφέρονται στην ανθρώπινη συνείδηση, αποκλείοντας κάθε επέμβαση θείων ή υπερφυσικών δυνάμεων, θέτουν τα καίρια ερωτήματα για το τι είναι «αλήθεια», ποιο είναι το βαθύτερο νόημα του «Είναι», τι σημαίνει «αλλαγή». Θεμελιώνουν την παράδοση της κριτικής -και όχι δογματικής- διερεύνησης, χωρίς την οποία δεν θα υπήρχε επιστήμη. Υποδεικνύουν, τέλος, «νοητικά εργαλεία» προσέγγισης του φυσικού κόσμου, που χρησιμοποιούνται δημιουργικά μέχρι σήμερα, όπως είναι, π.χ., οικουμενική νομοτέλεια, ενότητα πίσω από τη φαινομενική πολλαπλότητα, μέτρον, ρυθμός, συμμετρία, αναλογία, τάξις, αναγωγή ποιότητας σε ποσότητα, συνένωση αντιθέτων εννοιών, συνεχές-διάκριτο, δυναμική ισορροπία, μαθηματικοποίηση της φύσης.
Η γνωριμία με τη σκέψη των Προσωκρατικών θα μπορούσε να αποτελέσει, στην κρίσιμη καμπή που διέρχεται ο πολιτισμός μας, σημείο αναφοράς και επανεκτίμησης των αξιών και επαναπροσδιορισμού των στόχων του σύγχρονου ανθρώπου.
Το βιβλίο κυκλοφορεί επίσης:
– στα Αγγλικά από τον εκδοτικό οίκο Springer “The Founders of Western Thought – The Presocratics” 2009, στη σειρά “Boston Studies in the Philosophy of Science”
– στα Γερμανικά με τίτλο “Die Geburt der Philosophie-Der vorsokratische Geist als Begründer von Philosophie und Naturwissenschaften” από τους δύο εκδοτικούς οίκους Patmos – Artemis & Winkler, Dusseldorg, και Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt, 2006
– στα Κορεατικά από τον εκδοτικό οίκο Munhakdongne-Alma Publishing, Gyeonggi-do, Seoul 2008
2. 10 “επίκαιροι” διάλογοι με τους Προσωκρατικούς
Μια σύγχρονη διερεύνηση της επιστημονικής όσο και της φιλοσοφικής σκέψης τους
Εκδόσεις Σαββάλας 2008
ISBN 9789604496389
Σύνοψη:
Έχει επικρατήσει η γενική εντύπωση ότι η ευρωπαϊκή φιλοσοφία και επιστήμη αρχίζει με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Αυτό δεν ευσταθεί. “Τι θα ήταν ο Πλάτων καθώς και ο Σωκράτης” διερωτάται ο Martin Heidegger “χωρίς τον Παρμενίδη;”. “Λίγοι φιλόσοφοι ή επιστήμονες” παρατηρεί ο Karl Popper “έχουν συναίσθηση της επίδρασης που άσκησαν μερικές από τις αρχαιότερες ιδέες της ελληνικής φιλοσοφίας και της ελληνικής επιστήμης πάνω στις πιο προοδευτικές επιστημονικές θεωρίες, στην κλασική φυσική και χημεία, στη σχετικότητα, στη θεωρία των κβάντων, στη γενετική, ακόμη και στη μοριακή βιολογία”.
Στόχος του συγγραφέα είναι ακριβώς αυτός: να καταστήσει τον σύγχρονο σκεπτόμενο άνθρωπο κοινωνό του προσωκρατικού στοχασμού, αναδεικνύοντας ισορροπία, όχι μόνον στη φιλοσοφική αλλά και στην επιστημονική διάσταση και στη διαχρονική αξία του.
Ο αναγνώστης παρακολουθεί υπό μορφή ενός εύληπτου διαλόγου τη θεμελίωση και συγκλονιστική ανέλιξη της φιλοσοφικής και επιστημονικής προσωκρατικής σκέψης, όπως πρωτοεμφανίστηκε στον ευρωπαϊκό χώρο. Ποιοι υπήρξαν οι πρώτοι “φυσικοί”; Επιβεβαιώνει η φυσική του 20ού αιώνα τη θεωρία των αρχαίων ατομιστών; Συμφωνεί η σύγχρονη αστροφυσική με τις προσωκρατικές θεωρίες περί δημιουργίας του σύμπαντος; Ποιος ο πρώτος αναμορφωτής; Ποιοι έθεσαν πρώτοι τα θεμελιώδη ερωτήματα περί του “είναι”, του “γίγνεσθαι” και της “αλλαγής”; Πού βρίσκονται τα όρια μεταξύ φιλοσοφίας και επιστήμης όταν πρωτοεμφανίζονται και αναπτύσσονται οι έννοιες αυτές; Έννοιες και θεωρίες θεμελιώδεις πάνω στις οποίες οικοδόμησαν οι μετέπειτα γίγαντες του πνεύματος.
3. Το ανέφικτο
Στη φιλοσοφία, στην επιστήμη, στον μυστικισμό, στη θρησκεία, στην τέχνη.
Διαχρονική ανασκόπηση, διάγνωση και πρόβλεψη.
Εκδόσεις Αρμός 2013
ISBN 9789605277703
Σύνοψη: “Η νοσταλγία του απείρου, σε ένα ον πεπερασμένο, να τί είναι ο άνθρωπος”, είπε κάποιος. Η επιδίωξη του Απόλυτου είναι πανανθρώπινη. Εκφράζεται σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας ως αναζήτηση της απόλυτης αλήθειας στη φιλοσοφία, της ύστατης πραγματικότητας στην επιστήμη, της εμβίωσης του μεταφυσικού απόλυτου στον μυστικισμό, της απόλυτης επίγνωσης του Θεού στη θρησκεία, της έκφρασης του ωραίου στην απόλυτη μορφή στην τέχνη. Η καθολική ανθρώπινη νοσταλγία του απόλυτου υποδηλώνει ότι αυτή είναι σύμφυτη με τη συνθήκη της ανθρώπινης ύπαρξης.
Το ερώτημα, επομένως, που τίθεται εδώ είναι πολύ απλό: οδήγησαν οι πιο πάνω ανθρώπινοι συνειδησιακοί ορίζοντες της φιλοσοφίας, της επιστήμης, του μυστικισμού, της θρησκείας, της τέχνης στον επιθυμητό στόχο; Για τη διερεύνηση του ερωτήματος αυτού επιχειρείται για κάθε έναν από τους πέντε τομείς μία ελλειπτική ιστορική ανασκόπηση, σε συνδυασμό με μία αντίστοιχη παράθεση των διαφόρων θεωριών. Η μελέτη αυτών των στοιχείων οδηγεί σε ένα συμπέρασμα ως προς το κατά πόσον υπήρξε εφικτή ή ανέφικτη η επίτευξη του στόχου που έθεσε ο κάθε κλάδος. Σε όλα τα Κεφάλαια, εκτός από τον “Επίλογο”, ο συγγραφέας δεν επιβάλλει απόψεις ούτε προτείνει λύσεις, απλώς εκθέτει. Μόνο στον “Επίλογο” εκφράζεται η προσωπική του άποψη, καθώς επιχειρείται, βάσει της πιο πάνω διαχρονικής διαδρομής του πολιτισμού μας, μία διάγνωση της σημερινής πραγματικότητας και μια πρόγνωση για το μέλλον.
4. Το αρχαίο εβραϊκό πνεύμα απέναντι στον αρχαίο ελληνικό λόγο
Ένας παραλληλισμός
Εκδόσεις Αρμός 2017
ISBN 9789606150814
Σύνοψη: Το παρόν πόνημα επιχειρεί να φωτίσει και να καταγράψει τις συγκλίσεις και αποκλίσεις μεταξύ του αρχαίου Εβραϊκού και του αρχαίου Ελληνικού, που χάραξαν ανεξίτηλα την ιστορία του Δυτικού πολιτισμού. «Εβραϊσμός και Ελληνισμός – μεταξύ αυτών των δύο πόλων επιρροής κινείται ο κόσμος», σημειώνει ο φιλόσοφος William Barrett στο βιβλίο του Irrational Man. Αν υπήρξαν δύο λαοί, οι οποίοι έπαιξαν τον καθοριστικότερο ρόλο στη διαμόρφωση και ιστορική ανέλιξη του Δυτικού πολιτισμού, αυτοί ήταν ο αρχαίος Ελληνικός και ο αρχαίος Εβραϊκός.
Ένας από τους γνωστότερους υπαρξιστές φιλοσόφους του 20ού αι., ο Karl Jaspers, ο οποίος έχει εντρυφήσει στην αρχαία Ελληνική φιλοσοφία και τρέφει συγχρόνως απεριόριστη συμπάθεια προς την Αγία Γραφή, θεωρεί την τελευταία ως μία από τις βάσεις του Δυτικού πολιτισμού, χωρίς την οποία δεν νοείται καμία πρόοδος στη νεότερη φιλοσοφία. Θα είναι ο ίδιος ο οποίος θα ονομάσει τον Σωκράτη και τον Ιησού ως τους δύο με την καθοριστικότερη επιρροή στον Δυτικό κόσμο.
Αυτονόητη είναι, επομένως, η απορία που εγείρεται: ποιοι ακριβώς ήταν αυτοί οι δύο λαοί; πώς σκέπτονταν; τι πίστευαν; πώς ενεργούσαν; πού συνέκλιναν και πού απέκλιναν; Αμφότεροι έζησαν στον ίδιο γεωγραφικό χώρο και, όπως εύστοχα παρατηρεί ο Χρήστος Μαλεβίτσης, «αν κάνομε μια εκτεταμένη έρευνα στη γραμματεία των λαών της ανατολικής Μεσογείου με σκοπό την καταγραφή των ‘τύπων’ των ‘μοτίβων’ που είναι κοινοί σε κείμενα τόσο διάφορα, όπως το Έπος του Γιλγαμές, τα κείμενα της Ουγκαρίτ, η Παλαιά και η Καινή Διαθήκη, τα Ομηρικά Έπη, τα κείμενα των Προσωκρατικών, οι Τραγωδίες κλπ., θα εκπλαγούμε με τη χρυσή κλωστή που θα δούμε να περνάει από το ένα κείμενο στο άλλο, διά μέσου των κοινών μοτίβων. Πρέπει να αποκτήσομε συνείδηση του κοινού Μεσογειακού Μύθου για να κατανοήσομε καλύτερα τις πηγές του πολιτισμού μας και της πνευματικότητάς μας».
Πράγματι, και οι δύο λαοί παρουσιάζουν εκπληκτικές ομοιότητες, όμως υπάρχει και μια σειρά καίριων διαφορών στις ιδιοσυγκρασίες τους. Το παρόν πόνημα επιχειρεί ακριβώς να φωτίσει και να καταγράψει τις συγκλίσεις και αποκλίσεις μεταξύ των δύο αυτών μεγάλων πολιτισμών, του αρχαίου Εβραϊκού και του αρχαίου Ελληνικού, που χάραξαν ανεξίτηλα την ιστορία του Δυτικού πολιτισμού.
5. Σύγχρονες δημοκρατίες σε σαθρά θεμέλια
Ο κάθε πολίτης ενώπιον του χρέους του
“Υπάρχει μόνο μια γωνιά στο σύμπαν όπου μπορεί να είσαι βέβαιος για βελτίωση, και αυτή είσαι εσύ ο ίδιος.” Aldous Huxley
Εκδόσεις Αρμός 2019
ISBN 9789606152313
Σύνοψη:
Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να εντοπίσει τα διαχρονικά αίτια που μας οδήγησαν στην εν πολλοίς αχαρτογράφητη περιοχή στην οποία ήδη βαδίζουμε, να αναδείξει τις εκπληκτικές ευκαιρίες αλλά και τις ασύμμετρες απειλές που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα και να αποδείξει ότι ο κάθε ένας πολίτης, αυτός και μόνος με την ψήφο του έχει τη δυνατότητα να οδηγήσει την κάθε χώρα προς το απάνεμο λιμάνι ή τη φουρτουνιασμένη θάλασσα.
Για πρώτη φορά στην ιστορία, ο πολιτισμός μας δεν αντιλαμβάνεται το νόημα της ύπαρξής του”, επισημαίνει ο André Malraux. Ο Albert Einstein θα είναι πιο συγκεκριμένος: “Τελειότητα μέσων και σύγχυση στόχων φαίνεται να χαρακτηρίζουν τον αιώνα μας”.
Στο βαθμό που υπάρχει έλλειψη παιδείας σε έναν λαό, στον ίδιο βαθμό υπάρχει και έλλειψη συνετής ηγεσίας. Ο πολύπειρος πολιτικός ηγέτης Nelson Mandela μάς παροτρύνει: Εάν θέλουμε να διαμορφώσουμε το μέλλον, θα πρέπει πρώτα να υπερβούμε τον εαυτό μας. Όμως εδώ ο Henry Kissinger προειδοποιεί: Ένα είναι βέβαιο: ότι εάν δεν ξεκινήσουμε την προσπάθειά μας σύντομα, θα ανακαλύψουμε ότι ξεκινήσαμε πολύ αργά.
Το βιβλίο αυτό απευθύνεται:
– Σε κάθε συνειδητό πολίτη, που προσπαθεί να κατανοήσει την εν πολλοίς αχαρτογράφητη περιοχή στην οποία ήδη βαδίζουμε. “Είναι οι ίδιοι οι πολίτες που με την απερισκεψία τους καταστρέφουν τη μεγάλη πόλη.” Σόλων (6ος αι. π.Χ.)
– Στους πολιτικούς, που στοχεύουν στο καλό της χώρας και όχι στο ίδιο συμφέρον. “Συμβούλευε όχι τα πιο ευχάριστα, αλλά τα πιο καλά στους πολίτες.” Σόλων (6ος αι. π.Χ.)
– Στη νεολαία, που αναζητά ένα σημείο αναφοράς στην παρούσα κρίσιμη εποχή. “Η παιδεία είναι το ισχυρότερο όπλο, που μπορείς να χρησιμοποιήσεις για να αλλάξεις τον κόσμο.” Nelson Mandela
– Στους γονείς, που νοιάζονται για την εκπαίδευση των παιδιών τους. “Xωρίς ηθικό πολιτισμό δεν υπάρχει σωτηρία για την ανθρωπότητα.” Albert Einstein
– Στους εκπαιδευτικούς, που πασχίζουν να διαμορφώσουν υπεύθυνους πολίτες. “Εκπαίδευση δεν είναι η εκμάθηση γεγονότων, αλλά η εκγύμναση του μυαλού να σκέπτεται.” Albert Einstein